Gelir Dağılımı nedir?

Gelir dağılımı kavramını açıklamadan önce tanımlamaya yer vermek gerekir. Batı dillerinde distribution şeklinde kullanılan terim Türkçeye eskiden inkisam olarak yerleşmiş ve iktisat alanında da uzun süre kullanılmıştır. Sözlük anlamı bölünme olan inkisam kelimesinin yerini sonraları dağılım ve bölüşüm kelimeleri almıştır.

Gelir dağılımı, bir ekonomide ortaya çıkan gelirin, bireylere nasıl paylaştırılacağını gösteren ekonomik bir göstergedir ve bu gösterge ülkenin ne kadar sağlıklı ya da sağlıksız olduğu hakkında bizlere bilgi verir.  Aynı zamanda gelir dağılımı bir sistemdir. Bu sistem, işlerin nasıl ilerlediğini, o işlerin sonucunda ortaya nasıl bir resim çıktığını, bir sonraki dönemde işlerin nasıl gideceğine dair bir bilgi verir. Daha akademik bir tanım yapmak gerekirse bir ülkede, belirli bir zamanda elde edilen ulusal gelirin bireyler, toplumsal gruplar, bölgeler veya üretim ögeleri arasında dağılımına gelir dağılımı denmektedir. Gelir dağılımı, yalnızca ekonomik bir olgu değildir.  Toplumsal, siyasi ve sosyal bir olgu özelliği de vardır. Kısaca tanımlamak gerekirse gelirin sosyal sınıflar arasındaki dağılımıdır.

Gelir dağılımı Türkiyede türlerine göre incelenmektedir. Gelir dağılımı 4 türden oluşmaktadır. Sırasıyla bunları açıklamak gerekirse;

1)Fonsiyonel gelir dağılımı: Üretim faktörlerinin ulusal gelirden aldıkları payı, bu faktörlerin üretime katkı sağlarken yaptıkları fonksiyona göre ayıran bir dağılımdır. Yani  ulusal gelirin üretilmesine katkı sağlayan üretim faktörlerinin ulusal gelirden aldıkları paylardır. Kısacası üretim faktörü dediğimiz ücret, faiz, rant ve karın arasında paylaşımıdır.

2)  Kişisel gelir dağılımı: ulusal gelirin ülkedeki nüfusun bir parçası olan  kişiler açısından nasıl dağıtılacağını gösteren dağılımdır. Her ne kadar eşitlik denen bir kavramın gerçekte olmadığını söylesek de bu dağılımda kişiler eşit olarak varsayılır. Bu yüzden sosyal sınıflar göz ardı edilir. Kişi başına düşen gelir de bu dağılıma örnektir.

3) Sektörel gelir dağılımı: Bu dağılımda milli gelir ülkedeki üretim sektörlerine göre ayrılır. Tarım, sanayi, hizmet, ticaret ve diğer sektörlerin milli gelirden aldıkları payları gösterir. Bu da bize ülkenin ekonomik gelişimi hususunda bilgi edinmemizi sağlar. Yıllara göre incelenen dağılım, ülkenin endüstrileşme sürecinde hangi durumda olduğu, küreselleşme sürecinde hangi sektöre daha fazla ağırlık vermesi gerektiği gibi konularda ülkelere politika tavsiyeleri açısından yardım eder.

4) Bölgesel gelir dağılımı: ulusal gelirin ülkedeki farklı yerlerde veya bölgelerde yaşayan bireylere göre dağılımıdır. Bu gelir dağılımı, ülkenin gelişmiş ve az gelişmiş bölgeleri arasındaki farklılıkları gösterir.

Yukarıda bahsedilen dağılımlar sayesinde ülkedeki gelir dağılımı daha ayrıntılı bir şekilde inceleneilir. Ancak ne kadar ayrıntınlı incelense de yeterli olmayabilir. Ayrıca yaşa cinsiyete mesleğe göre de incelenebilir. Sonuç olarak; gelir dağılımı türleri sayesinde ülkenin gelişmişlik seviyesine ait verilerilere ulaşabilirsiniz. Farklı türler temelinde yapılmış dağılımlar sayesinde, farklı ülkeler arasında karşılaştırma yapma imkanı doğmaktadır. Bu karşılaştırma neticesinde ülkelerin gerekli önlemleri almasında, ona uygun strateji ve ya politika izlenmesinde önemli yol gösterici durumdadır.